نجات از معلولیت با هیپنوتیزم 

ABSTRACT IN ENGLISH

خلاصه و مقدمه : 

Case presentation:

جلسه سخنرانی دکتر حریری در ۲۶ بهمن ماه ۹۱ در انجمن علمی هیپنوتیزم بالینی ایران با حضور جناب آقای دکتر شریفی روان پزشک و ریاست محترم انجمن هیپنوتیزم و جناب آقای دکتر مهدی فتحی فوق تخصص بیهوشی قلب و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دبیر محترم انجمن هیپنوتیزم وجناب آقای دکتر عبقری دندانپزشک و بازرس محترم انجمن هیپنوتیزم و جمع کثیری از پزشکان و دندانپزشکان و روانشناسان و سایر فارغ التحصیلان علوم وابسته پزشکی که همگی جزء دانش آموختگان انجمن هیپنوتیزم هستند و تعدادی از مدعوین محترم بر گزار شد و مورد تایید و تشویق مکرر حضار قرار گرفت.

 شایان ذکر است که تاکنون هیپنوتراپی عمدتاً در مواردی بکار رفته که آن موارد یا تماماً منشاء و علایم اضطرابی یا ذهنی داشته مانند اختلال خواب یا اختلالات عادتی یا تقویت حافظه یا تقویت اگو که هم علایم بیماری و هم روند بهبودی در آنها بصورت Subjective، نامشهود و درونی بوده است و یا اینکه قسمتی از دلایل آن ناشی از استرس ها و فشارهای عصبی بوده و قسمتی از آن دارای دلایل جسمانی و فیزیولوژیک می‌باشد و بیمار دارای علایم جسمانی است مانند گاستریت، تیک‌های مختلف، سردردهای تنشی و میگرن، ریزش مو و بیماریهای پوستی که علایم بیماری و روند بهبودی در آنها قابل مشاهده و Objective  است. کاربردهای هیپنوتیزم در درمان بیماریهای جسمی که منشاء اضطرابی دارند و در عین حال علایم بیماری قابل رویت می‌باشد، جذابیت خاصی دارد. لذا بنظرمیرسد موردی که در این مقاله معرفی میشود بدلیل اینکه یک مورد استثنایی بیماری جسمی است که فشارهای عصبی و اضطراب در ایجاد آن نقشی نداشته و علایم بهبودی در آن کاملا قابل رویت است جذابیت مضاعف دارد. بنظر میرسد این اولین بیماری است که با تلقینات ابتکاری برای افزایش پرفیوژن بافتی از یک معلولیت جدی رهایی می‌یابد. و می‌تواند شروع راهی جدید برای بیمارانی از این نمونه باشد. در واقع او اولین و تنها شاهد مثال برای کمک موثر به درمان مشکلات عروقی با هیپنوتیزم است.

ثانیا، تاکنون از هیپنوتیزم در مبحث جریان خون، عمدتا از تکنیک‌هایی استفاده میشده که جریان خون را در یک عمل جراحی قطع کنند و یا کاهش دهند و یا در بیماران هموفیلی از خونریزی زیرجلدی در اثر ضربه جلوگیری کنند یا کاهش دهند،‌ اما اینکه از هیپنوتیزم برای افزایش جریان خون برای جلو گیری از معلولیتی به این حد جدی استفاده شود تا کنون در کتب هیپنوتیزمی ذکری به میان نیامده است.

ثالثا در تلقینات این بیمار ابتکار دیگری بکار رفته و آن اینکه در روانکاوی و هیپنوتیزم از Dissociation  استفاده میشود و این Dissociationها همگی دو گانه و دارای دو وجه هستند اما در این بیمار به گونه‌ای دیگر عمل شد که در ادامه ذکر میگردد.

  ABSTRACT IN ENGLISH

مشروح سخنرانی:

:Case presentation

موضوع:

معرفی یک مورد بهبودی و نجات از معلولیت با هیپنوتیزم  :

بیماری که امروز خدمت شما معرفی می شود آقای یوسف الف، آقائی ۳۱ ساله هستند که در جمع حضور دارند و در انتهای جلسه امکان معاینه ایشان توسط پزشکان محترم و گفتگو با وی وجود دارد.

ما ایشان را از اوایل سال ۸۷  ببعد مورد بررسی قرار می دهیم، زمانیکه بعلت مشکلات و وقایعی که برای وی پیش آمد، در ناحیه کشاله ران چپ دچار صدمات جدی شد. توجه بفرمائید که ما به قبل از این نقطه وارد نمی شویم، کاری نداریم به اینکه ایشان موتور سیکلتی داشتند و بهر حال نحوه رانندگی موتور سیکلت سواران و نقش عوامل ناخود آگاه و خود آگاه در این را مورد بررسی قرار نمی دهیم فقط در توضیح شروع اولین جلسه هیپنوتراپی اشاره ای گذرا خواهم کرد.

بهر حال در ناحیه کشاله ران چپ دچار صدمات جدی شدند بطوریکه Femoral vein  آسیب جدی دید و femoral artery ایشان، traumatized شد، بعد از مدتی آنوریسم femoral artery و آبسه و عفونت محل تروما اتفاق افتاد و femoral artery bypass برای وی انجام شد. اما ترمیم وریدی میسر واقع نگردید و حتی بعدها هم تعبیه رگ مصنوعی بعلت نبود و یا کمبود ضربان مناسب (Pulsation) مقدور نبود و Circulation   خون در اندام تحتانی چپ با مشکلات جدی مواجه شد و به کرات برای وی تشخیص نارسائی وریدی اندام تحتانی چپ در پرونده پزشکی درج گردید.

در همان سال ۸۷ قبل از بروز گانگرن و یا کبودی و نکروز بافتی، سرویس اورتوپدی مورد مشاوره با این استدلال که در هر صورت خون رسانی مختل است و دیر یا زود پای چپ گانگرن خواهد شد و خطر جانی خواهد داشت پیشنهاد به  amputation  پای چپ از زیر زانو را مطرح کردند و حتی رضایت عمل هم گرفتند. لیکن این عمل جراحی مورد موافقت اتند جراحی عروق قرار نگرفت و استدلال کردند تا هر چند صباحی که این پا میتواند مورد استفاده باشد، از آن نگهداری شود و هر زمان که گانگرن صورت گرفت و یا نکروز بافتی ایجاد شد بر حسب مورد مبادرت به دبریدمان و یا Skin graft   ویا  amputation نمایند.

این  follow،conservative  چند سال طول کشید و در این مدت  distal part  ساق چپ و قوزک پا به کبودی گرائید و مراحل زخم و نکروز بافتی و عفونت شروع شد. چندین نوبت در فاصله های زمانی دبریدمان صورت گرفت و در نهایت بعلت Skin defect   در ناحیه قوزک خارجی  Skin graft انجام شد. اما با توجه به تورم زیاد، زخمهای چرکی ، کبودی ها و نکروز و نگرفتن گرافت و ترشحات چرکی و وخامت اوضاع در نهایت نیمه سال ۹۱ توصیه به قطع پا مجدداً مطرح شد و وی کاندید عمل جراحی amputation از زیر زانو شد.

وضعیت ایشان در این مقطع زمانی به این قرار بود:

 ۱-   تغییر رنگ پوست distal part ساق پای چپ،

۲-   کبودی روی پا، انگشتان و کناره های داخلی و خارجی پا

۳-   نیاز به سه بار پانسمان گاز وازلینه در شبانه روز بعلت ترشحات در ناحیه نکروتیک گرافت

۴-    نیاز به بسته بودن پا در هنگام استراحت شبانه جهت جلو گیری از آلودگی بستر،

۵-    تورم شدید پای چپ بطوریکه قادر به پوشیدن کفش نبودند و تنها انتخاب برای ایشان دمپائی سایز خیلی بزرگ بود.

۶-   تشدید تورم و ترشح پس از کمی راه رفتن

۷-    ایجاد درد پس از کمی راه رفتن که مانع از ادامه راه رفتن می شد.

۸-    نیاز به استفاده مرتب از دو نوع جوراب مخصوص برای کنترل نارسائی وریدی به قیمتهای ۴۵۰.۰۰۰ و ۱۵۰.۰۰۰ تومان به دلار نرخ ۱۲۲۶ تومان،

۹-    اضطراب ، فشارهای روحی روانی تحریک پذیری و پرخاشگری. من به امید بهبود شرایط فیزیولوژیک به ایشان پیشنهاد چند جلسه هیپنوتیزم درمانی دادم.

شرح جلسات هیپنوتیزمی :

جلسه اول ۴/۹/۹۱: در جلسه اول با  آرامش پیشرونده عضلانی و پرواز دست شروع کردم و تصویر سازی ذهنی اختیاری به وی داده شد که نامبرده با پیش زمینه اعتقادات مذهبی، بخوبی حرم ابا عبدالله الحسین (ع) را تجسم کردند و خود را در محیط احساس می کردند.

تلقینات طراحی شده برای این بیمار بخصوص مشتمل بر دو ابتکار بود:

ابتدا اینکه: تا کنون در متن کتب مرجع هیپنوتیزم ، هرگز برای خون رسانی و بیشتر شدن Circulation   از هیپنوتیزم به منظور اهداف درمانی استفاده نشده است، بلکه بر عکس برای قطع یا کاهش جریان خونریزی در حین اعمال جراحی و یا برای کاهش خونریزی های زیر جلدی برای افراد هموفیلی در اثر ضربه استفاده شده است. اما اینکه برای افزایش خون رسانی در عارضه ای به این حد از هیپنوتیزم جدی استفاده شده باشد نه نوشته شده و نه انجام شده است.

ابتکار دوم اینکه: در خلسه های هیپنوتیزمی و همینطور در روان درمانی dissociation یعنی تفکیک صورت میگیرد و این یک تفکیک دوگانه است. به این ترتیب که بخش ناخوشایند از کلیت موضوع جدا می شود و این insight به بیمار داده می شود که این مشکل جدای از هویت و موجودیت تو هست. مثلاً در تقویت  ego این باور که تو خطا کار هستی یا تو دروغگو هستی به چالش کشیده می شود و با این واقعیت جایگزین می شود که تو شخص محترم و مستقلی هستی که در این شرایط این خطا از تو سر زده است و یا یک کار اشتباه کرده ای، دروغ گفته ای و این مسئله جدای از موجودیت تو و قابل رفع هست. مثلاً شیطان ترا گول زد و دروغ گفتی.  بالاتفاق همه این dissociation  ها دو گانه هستند. تو و آن مشکل، تو و آن دشمن ( مثلاً شیطان ). تو و ضمیر ناخودآگاه تو، تعارضاتی که در تو وجود دارد، هماهنگی ضمیر ناخود آگاه و خود آگاه ؛ همه این تلقینات دارای دو وجه است اما در این بیمار یک تفکیک سه گانه صورت گرفت:

از آنجا که بخشی از مشکل ایجاد شده با اراده شخص آقای یوسف الف صورت گرفته و رفتار مخاطره آمیز داشته و بخشی از این رفتار ناخودآگاهانه بوده و جسم آسیب دیده است، صلاح دیده شد ضمیر خودآگاه و ضمیر ناخودآگاه و جسم به مثابه سه موجود با هم هماهنگ شوند و اولاً یکدیگر را بطور سه جانبه بخاطر هرگونه تقصیر یا قصور ببخشند و بطور سه جانبه دست در دست یکدیگر دهند تا معضل پای کبود بر طرف شود و خونرسانی بهبودی یابد. در توجیه بهبود خونرسانی از سه موضوع استفاده شد: موضوع کلاسیک بزرگ شدن عروق گردن در عصبانیت و برافروختگی صورت به عنوان تاثیر واقعی و عینی و غیر ارادی ضمیر ناخودآگاه بر دیواره عروق و گشاد کردن آنها.

دوم موضوع علم روز با بهره گیری از ماهیت سلولهای بنیادی و نقش آنها در ساخت عروق جدید و توانائیهای آن. و سوم موضوع عقلانی و محتمل و fantastic چیزهائی که هنوز علم بشر به آنها نرسیده اما عملاً در بدن وجود دارند و ما از آن توانائیها بی خبریم و بدن و ضمیر ناخودآگاه خودشان از هر راهی که صلاح میدانند و میتوانند این کار را به سرانجام برسانند. در انتهای جلسه اول وقتیکه آقا یوسف چشم گشود خیلی تعجب کرد اولاً از تصویر سازی ذهنی اش در حرم آقا ابا عبدالله الحسین، ثانیاً از اینکه هرگز نمی توانسته به علت درد و ناراحتی به مدت نزدیک به یکساعت در یک جا بدون حرکت بنشینند.

در جلسه دوم تلقینات ادامه پیدا کرد و تکمیل شد.

در شروع جلسه سوم بیمار خاطر نشان کرد که پانسمانهای مورد نیاز روزانه کمتر شده است، چون ترشحات پا در اطراف گرافت نکروز شده کمتر شده است. و قرمزی در اطراف گرافت و داخل آن ایجاد شده است. همچنین عنوان کرد یکبار پزشک معالجش توصیه کرده عصبانی و مضطرب و پرخاشگر نشود تا زخمها زودتر بهبودی پیدا کنند اما این توصیه توسط وی قابل انجام نبوده است. لذا در جلسه سوم تلقینات ضد پرخاشگری و ایجاد کننده آرامش هم اضافه شد و در جلسه چهارم این تلقینات تکمیل شد.

در شروع جلسه چهارم بیمار عنوان نمود ترشحات کمتر شده است. پانسمانها که در ابتدا سه بار در روز بوده است به یکبار در روز کاهش یافته بعلاوه سطح قرمزی ها بیشتر شده است. نکته مهم دیگر کاهش ورم پا بود؛ بیمار اظهار نمود امروز توانسته‌ است از دمپائی دیگری که قبلاً استفاده می کرده و سایز کوچکتری داشته استفاده کند. ولی هنوز پا نمی توانست کاملاً به جلو دمپائی وارد شود. در معاینه ای که انجام دادم قرمزی ها مشهود بود کبودی ها کمتر شده بود ، ورم پا کمتر شده بود.

اظهار نمود اکنون  بر خلاف گذشته با وجود فعالیت و راه رفتن تورم پا بیشتر نمی شود. همچنین اقرار نمود که در جلسه اول سعی کرده است مقاومتهائی داشته باشد و عمداً میخواسته پرواز دست را انجام ندهد ولی نمیداند چه شده که پرواز دست انجام شده است !  همچنین ریلکس شدن و وانهادگی بی اختیاری هر نقطه از شانه ها، بازوها و دستها را دقیقاً و همزمان با ارائه تلقین احساس نموده و تجربه کرده است.

در همین جلسه خود هیپنوتیزم به بیمار آموزش داده شد. در شروع جلسه پنجم بیمار عنوان نمود اضطرابها و پرخاشگری هایش از بین رفته و کلاً آرام شده است. ورم پا کاملاً برطرف شده بطوریکه پای وی وارد قسمت جلو دمپائی با سایز کوچکتر هم شده بود. تنها پانسمان روزانه حتی موقع تعویض هم تمیز است زخم و ترشحی ندارد و شبها میتواند پا را باز بگذارد و پانسمان نکند. در معاینه بهبودی مشهود بود. اضافه کرد در هنگام فعالیت تورم پا و درد پا ندارد و مدتی است توانسته است مدت زمان بیشتری به کارش که ساخت مبلمان است اختصاص دهد و بعلت کاهش درد و تورم وترشح، زمان توان انجام کار و بهره وری و درآمدش دو برابر شده است. مدتی است به جورابهای ۴۵۰.۰۰۰ تومانی احتیاج ندارد.

بعد از جلسه پنجم بیمار طبق وقت قبلی، یعنی ملاقاتهای follow up یک ماهه و یا دو ماهه به ملاقات پزشک معالجش رفت و از هیپنوتیزم درمانی گفت … پزشک معالج حرفهایش را شنید و پرسید ” آیا تو قبلاً اعتقادی به اینکار داشتی ؟”  البته بیمار قبلاً اصلاً اطلاعی از این روش نداشته است. بنظر می رسد روند بهبودی برای پزشک معالج در خور توجه بوده است چون وقت مراجعه بعد را دو هفته بعد تعیین می کنند. دو جلسه هیپنوتراپی دیگر انجام می شود و نحوه انجام خود هیپنوتیزم بررسی و مرور می شود و مجدداً به ملاقات پزشک جراح می روند در این ملاقات مجدد، پزشک معالج با لبخند و کنایه از اینکه دیگر به پای مصنوعی احتیاج نخواهی داشت در انتهای ویزیت عیناً میفرمایند “اینطور که بوش میاد، دیگه لازم نیست پایت را تعویض کنیم .” !

نقد ارزش علمی این Case Report:

همکاران فرهیخته و دانشمند من که با تحقیقات علمی سر و کار دارند و به حق به راحتی همه چیز را قبول نمی کنند و بدنبال شواهد علمی بیشتر و قابلیت تکرار شوندگی یک پدیده هستند تا بتوانند آنرا بعنوان یک اصل علمی بپذیرند، یقیناً آشکارا خواهند گفت و یا در نهان فکر خواهند کرد که این تنها یک مورد است و یک مورد به تنهائی در مورد پذیرش اصول علمی ارزشی ندارد. بله درست است برای پذیرش یک اصل علمی وجود تنها یک مورد فاقد ارزش است و با یک گل بهار نمیشود ، اما اگر از دریچه منافع و سلامتی این بیمار و سایر بیمارانی شبیه ایشان به آن نگاه شود خواهیم دید که این مورد برای او و خانواده اش یک دنیا ارزشمند است .

طرح کردن این Case Report  هرگز به این معنی نیست که تمام موارد اختلال نارسائی شریانی و یا وریدی توسط هیپنوتیزم قابل درمان است و هرگز بعنوان در مان قطعی و درمان  Choice اختلال و نارسائی عروق شریانی و یا وریدی نیست و چنین ادعایی غلط و اشتباه است. رسیدن به این نتیجه که هیپنوتیزم میتواند به بیماران نارسایی عروق شریانی و یا وریدی کمک کند، احتیاج به تحقیقات و مطالعه روی تعداد بیشتری از بیماران این چنینی و مشابه دارد. اینCase  منفرد تنها بعنوان اولین شاهد مثال برای تاثیر هیپنوتیزم در این زمینه است. اگر تعداد بیماران قابل قبول بیشتری در این زمینه بدست بیاورم و بتوانم تحت نظارت یک کادر هیئت علمی روی آنها کار نمایم آنگاه است که میتوان ادعا کرد یک Study علمی در این مورد انجام شده است .

با تشکر از شما

دکتر حریری

پزشک و هیپنوتراپیست.

 پس از اتمام سخنرانی پرسش و پاسخی انجام شد و سپس دکتر فتحی(دبیر محترم انجمن هیپنوتیزم) خطاب به بیمار فرمودند: شما صحبتی ندارید؟

ببمار: من میخواستم از زحماتی که آقای دکتر حریری برای من کشیده واقعا تشکر کنم چون آن اوائل آنقدر دکترهای مختلف، متخصص های مختلف به من معرفی شده بود( و مراجعه کرده بودم) که دیگر ناامید شده بودم. ودیگر هر کسی به من پزشکی را معرفی و توصیه میکرد رد میکردم. واین چند سال آنقدر (پیش دکترهای مختلف ) رفتم و آمدم (و بی نتیجه)که دیگر اصلا دوست نداشتم مراجعه کنم. پرونده پزشکی مرا حتی به آلمان هم فرستاده بودند اما گفته بودند دیگه نمیشه کاریش کرد یا باید قید پایت را بزنی( والان قطع  کنی) یا باید باهاش بسازی (تا زمانیکه کار میکنه و بعدا قطع کنی) بخاطر همین دیگه واقعا قید پامو زده بودم میگفتم همینه دیگه اتفاقیه که افتاده دیگه . تا اینکه آقای دکتر(حریری) که این کار رو میخواست شروع کنه و به من گفت، من حتی مقاومت هم کردم و خودشون هم گفتن . من میگفتم شدنی نیست . واقعا آنقدر چیزهای مختلف گفته بودند که دیگه بی خیال شده بودم. دکتر به من گفت این هیچ کاری نیست تو هیچ کاری نمیخواد انجام بدی. و روز اول واقعا مقاومت کردم اما میدیدم هر چی من خودمو نگه میدارم هر جاییکه آقای دکتر میگن و هر جاییکه به زبون میارن من همون قسمت از بدنم میفته ( شل و ریلکس میشود) من واقعا سعی کردم خودمو نگه دارم اما نشد . در جلسات اول و دومش حقیقتا اونقدر به من مزه داده بود که من وقتی به هوش میومدم میدیدم یکساعت و نیم گذشته من اصلا عادت نداشتم یکساعت بتونم جایی بشینم غیر ممکن بود . بعد هم بخاطر اینکه روزهای تعطیل وقتشونو در اختیار من گذاشتن واقعا شرمنده زن و بچه شون هستم و میگفتم از طرف من ازشون معذرت خواهی کنن . ولی واقعا عالی بود و واقعا، هم از خودشون هم از خانواده شون تشکر میکنم. ممنونم. (تشویق حضار)

دکتر فتحی: آقای دکتر شریفی شما کامنتی ندارید؟

دکترشریفی(ریاست محترم انجمن هیپنوتیزم): خیر

دکتر فتحی: اجازه هست من صحبت کنم ؟

دکتر شریفی: بفرمایید.

دکتر فتحی: اقای دکتر عبقری، شما ؟

دکتر عبقری(بازرس محترم انجمن): استدعا میکنم.

دکتر فتحی : اولا ما به سهم خودمان بسیار خوشحالیم و خستگیمون در میاد وقتی می بینیم کسانی از این کلاسها دانش آموخته میشن که بعد میرن ضمن حفظ قداست هیپنوتیزمی آنرا در جای خودش و درست استفاده میکنن. یک نگرانی ما حقیقتا اینه که مسایل با هم قاطی نشه . شما ببینید الان در گوشه کنار ایران انرژی درمانی میکنن به هیپنوتیزم ربطش میدن. یوگا میکنن به هیپنوتیزم ربطش میدن. نمیدونم…فوت میکنن به هیپنوتیزم ربطش میدن. در حالیکه شما که این کلاسها را گذراندید میدونید که هیپنوتیزم هیچکدوم از اینها نیست. هر چند در تمام اینها یک مولفه که مولفه absorption  هست وجود داره یعنی absorption سوژه به آن فرایندی که داره انجام میشه، در واقع به نوعی القا باور، هست ( وجود دارد).

در ادامه آقای دکتر فتحی توضیح دادند:

در بیماریهای سایکوسوماتیک کاملاmind body relationship  به ثبوت رسیده مثل سردردهای تنشی سردردهای میگرنی دردهای اولسری معده اولسر دوازدهه، IBS که در دانشجوها در زمان امتحان خیلی زیاد است و خیلی در جامعه زیاد است اینها بیماریهای سیکوسوماتیک است و کاملا در آنها  mind body relationship هست و قدرت کنترل  mind روی  body خیلی زیاد هست. و اثر گذاری mind body relationship کاملا documented  هست و در آن هیچ بحثی نیست و در آن هیچ شکی نیست. در مورد آقا یوسف هم قطعا هیپنوتیزم این mind body relationship را ایجاد کرده که این خون رسانی را تقویت کرده و تسریع کرده.

دبیر انجمن هیپنوتیزم در ادامه فرمودند:

 القائات درستی که آقای دکتر دادند یعنی آن imagination، درست هدایت شده یعنی از باورهای ایشان استفاده کرده اند خب این خیلی کمک میکنه. کاری که آقای دکتر(حریری) روی ایشان زحمت کشیدن انجام دادن، به نظر من به هیچ عنوان شبهه و افسانه نیست……

دکتر فتحی دبیر انجمن هیپنوتیزم همچنین اظهار داشتند:

 من از این جهت خواستم اینرا عنوان بکنم که یک: کار آقای دکتر با انتخاب تصاویر درست ، درست انجام شده. ممکن بود القائاتی غیر از القائات یاد شده برای ایشون ممکن بود اثر خوبی نگذاره. دو اینکه : دو تا جلسه اول را دکتر صرف ایجاد باور نسبت به فرآیند کرده اند. هیچ وقت اصرار نداشته باشید که مریض درمان زود بگیره. یکی دو تا جلسه اول را صرف ایجاد باور در ایشون کردن.

ایشان ادامه دادند:

 در مجموع میخوام عرض کنم که این case presentation بسیار case presentation ارزشمندی است از نظر شخص من ، نه از این جهت که هیپنوتیزم استفاده شده ، از این جهت که هیپنوتیزم درست استفاده شده. به وقت خودش استفاده شده .